โรคมือเท้าปากในเด็ก คุณพ่อคุณแม่ รับมืออย่างไร?

ลูกติดเชื้อได้อย่างไร? ช่องทางการแพร่กระจายเชื้อที่ต้องป้องกัน

การเข้าใจช่องทางการแพร่กระจายของโรคมือเท้าปากในเด็กจะช่วยให้พ่อแม่สามารถป้องกันได้อย่างมีประสิทธิภาพ โรคนี้แพร่กระจายได้หลายทาง และเด็กเล็กมักมีพฤติกรรมที่เสี่ยงต่อการติดเชื้อ เช่น การเอามือเปื้อนเชื้อใส่ปาก หรือแบ่งปันของเล่นกับเพื่อน

การสัมผัสโดยตรง 

การสัมผัสโดยตรงเป็นช่องทางหลักในการติดมือเท้าปากในเด็ก เมื่อเด็กสัมผัสกับน้ำมูก น้ำลาย หรือของเหลวจากตุ่มน้ำใสของผู้ป่วย ไวรัสสามารถเข้าสู่ร่างกายผ่านทางปาก จมูก หรือรอยแผลเล็กๆ บนผิวหนัง พฤติกรรมการจูบ กอด หรือการใช้ภาชนะร่วมกันจึงเป็นความเสี่ยงสูง

นอกจากนี้ เด็กที่ป่วยยังสามารถถ่ายทอดเชื้อผ่านอุจจาระได้นานถึง 2-4 สัปดาห์หลังหายป่วย ทำให้การเปลี่ยนผ้าอ้อมหรือการดูแลความสะอาดส่วนบุคคลเป็นจุดเสี่ยงที่สำคัญ

การสัมผัสทางอ้อม 

ไวรัสสาเหตุของโรคมือเท้าปากในเด็กสามารถอยู่รอดบนพื้นผิวต่างๆ ได้นาน โดยเฉพาะบนของเล่นพลาสติก โต๊ะ เก้าอี้ ลูกบอล หรือพื้นผิวที่เด็กมักสัมผัส เมื่อเด็กสุขภาพดีไปสัมผัสพื้นผิวเหล่านี้แล้วเอามือใส่ปาก จึงมีความเสี่ยงติดเชื้อสูง

การแพร่กระจายทางอ้อมนี้ทำให้การทำความสะอาดของเล่นและสิ่งของเป็นประจำเป็นสิ่งสำคัญ โดยเฉพาะในศูนย์เด็ก โรงเรียนอนุบาล หรือสถานที่ที่มีเด็กหลายคนใช้ของร่วมกัน

ระยะฟักตัวของโรค 

หลังจากติดเชื้อมือเท้าปากในเด็ก ระยะฟักตัวของโรคจะใช้เวลาประมาณ 3-7 วัน ในระยะนี้เด็กอาจยังไม่แสดงอาการใดๆ แต่สามารถแพร่เชื้อให้คนอื่นได้แล้ว ทำให้การควบคุมการแพร่ระบาดเป็นเรื่องท้าทาย

เด็กจะมีความสามารถในการแพร่เชื้อสูงสุดในสัปดาห์แรกของการเจ็บป่วย และอาจยังแพร่เชื้อต่อได้อีกหลายสัปดาหาแม้อาการจะหายแล้ว

วิธีสังเกตอาการโรคมือเท้าปากในเด็กอย่างละเอียด

การสังเกตอาการโรคมือเท้าปากในเด็กในระยะเริ่มต้นจะช่วยให้การดูแลรักษามีประสิทธิภาพมากขึ้น อาการเริ่มต้นมักเป็นไข้สูง 38-40 องศาเซลเซียส เหมือนกับไข้หวัดทั่วไป ตามด้วยเจ็บคอ ปวดศีรษะ และไม่อยากอาหาร

หลังจากนั้น 1-2 วัน จะเริ่มเห็นตุ่มน้ำใสเล็กๆ บริเวณปาก ลิ้น เหงือก และด้านในแก้ม ทำให้เด็กเจ็บปากและไม่อยากกินอาหาร ตุ่มเหล่านี้จะแตกเป็นแผลเล็กๆ ภายใน 2-3 วัน และค่อยๆ หายไปเองใน 7-10 วัน

พร้อมกันนั้นจะเกิดผื่นแดงเล็กๆ หรือตุ่มน้ำใสที่ฝ่ามือ ฝ่าเท้า และบางครั้งที่ก้น หน้าขา และแขน ผื่นเหล่านี้มักไม่คัน แต่อาจทำให้เด็กรู้สึกไม่สบาย

วิธีดูแลลูกน้อยที่บ้านเมื่อเป็นโรคมือเท้าปาก

การดูแลมือเท้าปากในเด็กที่บ้านต้องใช้ความอดทนและความเอาใจใส่เป็นพิเศษ เนื่องจากเด็กมักจะหงุดหงิด กินอาหารไม่ได้ และต้องการความสนใจเป็นพิเศษ การดูแลที่ถูกต้องจะช่วยให้เด็กฟื้นตัวเร็วขึ้นและลดความเสี่ยงของภาวะแทรกซ้อน

การลดไข้และเช็ดตัวอย่างถูกวิธี

เมื่อเด็กมีไข้สูงจากโรคมือเท้าปากในเด็ก ให้ยาลดไข้ตามน้ำหนักและอายุที่เหมาะสม สามารถใช้พาราเซตามอลหรือไอบูโพรเฟนได้ตามคำแนะนำของแพทย์ การเช็ดตัวด้วยน้ำอุ่นจะช่วยลดไข้ได้ดี หลีกเลี่ยงการเช็ดตัวด้วยน้ำเย็นหรือแอลกอฮอล์ที่อาจทำให้เด็กสั่น

การให้เด็กดื่มน้ำเปล่าบ่อยๆ เป็นสิ่งสำคัญ เพื่อป้องกันภาวะขาดน้ำ โดยเฉพาะเมื่อเด็กมีไข้สูงและไม่อยากกินอาหาร

การดูแลแผลในปาก และเทคนิคเลือกเมนูอาหารที่ลูกยอมกิน

แผลในปากจากมือเท้าปากในเด็กทำให้เด็กเจ็บปากและปฏิเสธอาหาร ควรเลือกอาหารที่นิ่ม เย็น และไม่เผ็ดหรือเปรียว เช่น โจ๊ก ข้าวต้มใส ไอศกรีม นม หรือน้ำผลไม้ที่ไม่เปรี้ยว หลีกเลี่ยงอาหารที่แข็ง หยาบ หรือมีรสชาติจัดจ้าน

การบ้วนปากด้วยน้ำเกลือหรือน้ำอุ่นหลังอาหารจะช่วยทำความสะอาดแผลและลดการติดเชื้อ สำหรับเด็กเล็กที่บ้วนปากไม่ได้ ให้ดื่มน้ำเปล่าบ่อยๆ แทน

การดูแลตุ่มที่ผิวหนัง ไม่ให้เกิดการติดเชื้อซ้ำซ้อน

ตุ่มและผื่นจากโรคมือเท้าปากในเด็กมักไม่ต้องใช้ยาพิเศษ แต่ควรดูแลไม่ให้เด็กเกาจนแตก เพราะอาจทำให้เกิดการติดเชื้อแบคทีเรียซ้ำซ้อน ตัดเล็บเด็กให้สั้น สวมถุงมือให้เด็กเล็กในระหว่างนอน และใช้โลชันที่ไม่มีแอลกอฮอล์ทาเพื่อลดความแห้งของผิวหนัง

หากตุ่มมีหนองหรือแดงบวมมากขึ้น ควรพาเด็กไปพบแพทย์เพื่อตรวจสอบการติดเชื้อซ้ำซ้อน

สัญญาณเตือน! อาการแบบไหนที่ต้องรีบพาลูกไปพบแพทย์ทันที

แม้โรคมือเท้าปากในเด็กส่วนใหญ่จะไม่รุนแรง แต่มีอาการบางอย่างที่ต้องระวัง หากเด็กมีไข้สูงต่อเนื่องมากกว่า 3 วัน ชัก เหนื่อยหอบ เซื่องซึม ไม่ยอมดื่มน้ำ อาเจียนรุนแรง หรือมีอาการทางระบบประสาท เช่น ปวดหัวรุนแรง ต้องรีบพาไปพบแพทย์ทันที

อาการเหล่านี้อาจบ่งชี้ถึงภาวะแทรกซ้อนร้ายแรง เช่น เยื่อหุ้มสมองอักเสบ หรือหัวใจอักเสบ ซึ่งต้องได้รับการรักษาในโรงพยาบาล